چيف جسٽس آف پاڪستان، جسٽس عمر عطا بنديال سموري ملڪ ۾ هڪ ئي ڏينهن چونڊن جي معاملي تي ٻڌڻي ڪندي، رمارڪس ڏنا آهن ته عدالت 14 مئي تي پنجاب ۾ چونڊون ڪرائڻ متعلق پنهنجو فيصلو واپس نه وٺندي.
وائس آف آمريڪا جي نمائندي عاصم علي رانا مطابق، جسٽس عمر عطا بنديال جي اڳواڻيءَ ۾ جسٽس اعجاز الاحسن ۽ جسٽس منيب اختر تي مشتمل ٽه رڪني بينچ هڪ ئي ڏينهن چونڊن متعلق درخواست تي ٻڌڻي ڪئي.
خميس ڏينهن جاري ٻڌڻيءَ لاءِ عدالت سياسي پارٽين جي اڳواڻن کي سڏيو هو. ليڪن، سياسي جماعتن جا نمائندا عدالت ۾ شريڪ ٿيا.
ٻڌڻيءَ دوران چيف جسٽس رمارڪس ڏنا ته عدالتي فيصلي کي ڪنهن به چيلينج نه ڪيو. عدالتي فيصلي کي نظرانداز نه ٿو ڪري سگهجي.
هن چيو ته عدالتي فيصلو واپس وٺڻ ڀوڳ ناهي. فيصلي هٽائڻ جو طريقو آهي، جنهن جا 30 ڏينهن به گزري چڪا آهن.
واضح رهي ته سپريم ڪورٽ جي ٽه رڪني بينچ پنجاب اسيمبليءَ جون چونڊون 14 مئي تي ڪرائڻ جو حڪم ڏنو هو. ليڪن، عدالتي حڪم جي باوجود اليڪشن ڪرائڻ جي صورت حال واضح ناهي.
ٻڌڻيءَ دوران، تحريڪ انصاف جي نائب صدر شاه محمود قريشيءَ روسٽرم تي آيو ۽ چيو ته هڪ سياسي پهلو آهي ۽ ٻيو قانوني. آئين 90 ڏينهن اندر چونڊون ڪرائڻ جي باري ۾ واضح آهي. ڪنهن جي خواهش جو نه بلڪه آئين جو تابع آهي.
هن چيو ته سپريم ڪورٽ چونڊن جي حوالي سان فيصلو ڏنو هو. عدالتي فيصلي تي عملدرآمد ۾ رنڊڪون کڙيون ڪيون ويون. عدالت تحمل جو مظاهرو ڪيو ۽ آئين جو تحفظ ڪيو.
شاه محمود قريشيءَ چيو ته ناراض ٿيڻ بجاءِ اڳتي وڌڻ جي لاءِ آيا آهيون. سياسي قوتون ملي ملڪ کي ڌٻڻ مان ڪڍي سگهن ٿيون. آئيني ۽ جمهوري رستو چونڊون ئي آهن.
سندس بقول، مسلم ليگ (ن) جي قيادت چيو ته اليڪشن گهرو ٿا ته اسيمبليون ٽوڙيو. حڪومت ختم ٿيڻ کان پوءِ جيڪو ٿيو سو سڀني جي آڏو آهي. مسلم ليگ (ن) اسيمبلين جي ٽوڙڻ کان پوءِ فيصلي تان مڪري وئي.
هن چيو ته مذاڪرات کان ڪڏهن پوئتي نه هٽياسين. مذاڪرات آئين کان بالا نه ٿا ٿي سگهن. عدالت زميني حقيقت جي مطابق، 14 مئي تي تاريخ ڏني. مذاڪرات ته ڪيترا ئي مهينا لڳي سگهن ٿا. سندس چواڻي، اعتماد جو فقدان آهي. حڪومت پنهنجون تجويزون ڏئي اسان جائزو وٺنداسين. عمران خان جي طرفان چئون ٿا ته رستي ڪڍڻ جي ڪوشش ڪنداسين.
عدالت ۾ ٻڌڻيءَ دوران مسلم ليگ (ن) جي اڳواڻ خواجا سعد رفيق موقف اختيار ڪيو ته عدالت کي ’ڊبيٽ ڪلب’ نه ٿا بنائڻ گهرئون، ملي وهنداسين ته سوال جواب ڪنداسين.
هن چيو ته عدليه ۽ ملڪ جي لاءِ جيل ڪاٽيا، مارون کاڌيون. آئيني مدي کان هڪ ڏينهن به وڌيڪ رهڻ جا قائل ناهيون.
ٻڌڻيءَ ۾ پاڪستان پيپلز پارٽيءَ جي اڳواڻ قمر زمان ڪائره چيو ته عدالت ۾ ’ٽاڪ شو’ يا مڪالمو نه ٿا ڪرڻ گهرون. ملڪ ۾ گڏ به اليڪشن ٿيا ۽ مقرر تاريخ کان اڳتي به ويا.
هن چيو ته آئين ٺاهڻ وارا ان جا محافظ آهن. آئين کان ٻاهر وڃڻ وارن جي سامهون بيٺا آهيون. يقين دهاني ڪرايون ٿا ته انهن ۾ اينگهه پيدا ڪرڻ جي ڪوشش نه ڪنداسين.
عدالت ۾ عوامي مسلم ليگ جي اڳواڻ، شيخ رشيد احمد به پيش ٿيو ۽ هن چيو ته سياست دان مذاڪرات جا مخالف نه هوندا آهن. ليڪن، مذاڪرات معني خيز ٿيڻ گهرجن. هڪ قابل احترام شخصيت اڄ بائيڪاٽ ڪيو آهي.
سندس بقول، مذاڪرات ۾ ننڍي ۽ وڏي عيد ڪٺي ٿي سگهي ٿي. عدالت جو فيصلو سڄي قوم جي فيصلو هوندو.
جماعت اسلاميءَ جي امير، سراج الحق به پيش ٿيو. هن چيو ته مذاڪرات ڪرڻ آپشن ناهي، الله جو حڪم آهي. آئين رائي جي اتفاق جي بنياد تي وجود ۾ آهو آهي. اڄ به آئين ملڪ کي بچائي سگهي ٿو. آئين جي حفاظت ڪرڻ ملڪ جي حفاظت ڪرڻ جي برابر آهي.
هن چيو ته پنهنجو گهر پاڻ ئي سياسي اڳواڻن کي ٺيڪ ڪرڻو پوندو. نيلسن منڊيلا سان 30 سال ويڙهه کان پوءِ مذاڪرات ئي ڪيا ويا. سندس بقول، پاڪستان جمهوري جدوجهد جي نتيجي ۾ ٺهيو. ڪنهن جنرل ان کي نه بڻايو. آپيشاهي نه هجي ها ته هيءُ ملڪ نه برباد ٿئي ها.
سراج الحق چيو ته اسان پي ٽي آءِ سان گڏ آهيون نه ئي پي ڊي ايم سان. اسان جو موقف ڪڏهن هڪ کي سٺو لڳندو آهي ته ڪڏهن ٻئي پارٽيءَ کي. سياسي ويڙهه ۾ نقصان عوام جو آهي جيڪي ٽرڪن جي پٺيان ڀڄي رهيا آهن.
هن چيو ته هن وزير اعظم شهباز شريف ۽ عمران زان سان ملاقات ڪئي. مسئلن جو حل صرف چونڊون آهن، ٻيو ڪو رستو ڪونهي. ليڪن ڪنهن جي ذاتي خواهش تي اليڪشن نه ٿي ٿي سگهي. اليڪشن 90 ڏينهن مان 105 ڏينهن تي هليا ويا. جيڪڏهن 105 ڏينهن ٿي سگهن ٿا ته 205 به ٿي سگهن ٿا.
امير جماعت اسلاميءَ چيو ته مسئلن جي ڪري عدليه، اسٽيبلشمينٽ ۽ اليڪشن ڪميشن غير سياسي نه ٿيا. اسان کي نگران حڪومتن ڏنگ هينان آهن ته چونڊيل حڪومت ڪيئن شفاف چونڊون ڪرائي سگهي ٿي.
سراج الحق چيو ته وڏي عيد کان پوءِ مناسب تاريخ تي اليڪشن ٿيڻ ٺيڪ ٿيندو. عدالتي حڪم کان پوءِ اليڪشن ڪميشن تاريخ نه ٿي وڌائي سگهي. ڪميشن اڳتي وڌي عدالت موقف ٻڌندي.
ٻڌڻيءَ دوران چيف جسٽس چيو ته سمورن سياسي اڳواڻن اڄ آئين جي پاسداريءَ کي ورجايو آهي. آئين تي نه هلنداسين ته ڪيترا ئي موڙ ايندا. آئين جي قلم 254 جي تشريح ڪڏهن نه ڪئي وئي آهي. ان قلم هيٺ تاريخ نه وڌائي وڃي، ان ڪري ان جي تشريح نه ڪئي وئي.
چيف جسٽس چيو ته اليڪشن ڪميشن غلط فيصلو ڪيو جنهن جي ڪري عدالت حڪم جاري ڪيو. پنجاب ۾ اليڪشن جي تاريخ 14 مئي آهي.
هن رمارڪس ڏنا ته سراج الحق، مسلم ليگ (ن) ۽ پيپلز پارٽيءَ ڪوشش ڪئي آهي. بعد ۾ پي ٽي آءِ به هڪ ئي ڏينهن چونڊن جي ڳالهه ڪئي آهي. ’ان ڪيمرا’ بريفنگ ڏني وئي، پر عدالت فيصلو ڏئي چڪي هئي.
چيج جسٽس چيو ته شايد سياسي ترجيح ڪا ٻي هئي. ياد رکڻ گهرجي ته عدالتي فيصلو موجود آهي.
ٻڌڻيءَ دوران چيف جسٽس چيو ته يقين آهي ته ڪو به اسيمبليءَ جو ميمبر عدالتي فيصلي جي خلاف نه ويندو. اڄ ڪنهن سياسي اڳواڻ جي فيصلي کي غلط نه ڪيو ويو آهي.
هن چيو ته مذاڪرات ۾ هوڏ نه ٿي ٿي سگهي. ٻه طرفي ڏي وٺ سان مذاڪرات ڪامياب ٿي سگهن ٿا. گزارش آهي ته پارٽي اڳواڻ عيد کان پوءِ نه بلڪه اڄ ئي وهن ۽ حاصل ٿيڻ واريءَ پيش رفت کان آگاه ڪن.
چيف جسٽس چيو ته ’’جولاءِ ۾ وڏي عيد ٿيندي. ان کان پوءِ چونڊون ٿي سگهن ٿيون. عيد کان پوءِ چونڊن جي تجويز سراج الحق جي آهي. بلاول ڀٽي سٺي ڪوشش ڪئي آهي. اميد آهي ته مولانا فضل الرحمان به لچڪ ڏيکاريندو’’.
عدالت ڪيس جي وڌيڪ ٻڌڻي خميس جي شام چئين وڳي تائين ملتوي ڪئي وئي آهي.
